Een pleidooi voor kansengelijkheid in het openbaar bestuur

Wij spreken Joyce Sylvester naar aanleiding van haar winst van de Vrouw in de Media Award 2022 en de gemeenteraadsverkiezingen over haar visie op het diverser maken van het openbaar bestuur.

Onlangs won u de Vrouw in de Media Award 2022, volgens de jury vanwege uw “pioniersrol voor toekomstige generaties vrouwen van verschillende achtergronden met ambities in het openbaar bestuur.” Wat betekent die prijs voor u?

"Ik ben er heel blij mee en ik vind het ook nogal wat. Ik kreeg de prijs uitgereikt naar aanleiding van mijn boek en het thema daarvan. Zo’n prijs betekent toch een stukje erkenning en herkenning. Erkenning voor de hoeveelheid moeite die ik heb gestoken in het schrijven van het boek, dat moest toch allemaal gebeuren naast mijn gewone werk, vele nevenfuncties, mijn gezin en al het andere wat er in een mensenleven bij komt kijken. En de herkenning zie ik terug doordat ik bedolven ben onder reacties van verschillende mensen. Het boek spreekt veel mensen aan en ik vind het fijn dat velen zich herkennen in het verhaal. Ik krijg reacties van mensen die er heel anders uitzien dan ik en die zeggen, ‘dat is mij ook overkomen!’ Dat vind ik echt een groot compliment."

De prijs werd onder andere toegekend voor uw autobiografie ‘Bent ú de burgemeester’, dat u vorig jaar schreef over hoe u als eerste zwarte vrouw in Nederland waarnemend burgemeester bent geworden. Het gaat over kansengelijkheid, de vooroordelen rondom het burgemeestersambt en uw ervaring daarmee. Wat wilde u met dit boek vertellen?

"Ik wilde eigenlijk duidelijk maken: kansengelijkheid is belangrijk en doet ertoe. Het is echt van belang dat het openbaar bestuur diverser wordt. Kijk nu bijvoorbeeld naar de aankomende gemeenteraadsverkiezingen. Als je meer mensen naar de stembus wilt krijgen, helpt het om de kieslijsten diverser te maken. Vrouwen, jongeren, verschillende opleidingsachtergronden… dat maakt de lokale democratie voor veel mensen toegankelijker en zo voelen ze zich sneller betrokken. Immers: degene die hen representeert líjkt op hen. Die herkenningsfactor moeten we niet onderschatten. We zien nu met de Russische invasie van Oekraïne wat er kan gebeuren als een democratische rechtsstaat niet adequaat functioneert. Daardoor moeten we, meer dan ooit misschien wel, beseffen hoe belangrijk onze democratie is. Het is een voorrecht om via stemmen invloed te kunnen hebben op het bestuur van jouw lokale omgeving. Maak daar ook gebruik van."

Hoe verliep uw pad naar het burgemeesterschap?

"Dat was een spannend pad. Je ziet weinig meisjes met de droom om burgemeester te worden. Althans, ik had dat niet meteen. Maar door allerlei omstandigheden kwam ik steeds meer in aanraking met het openbaar bestuur. Uiteindelijk trok het ambt me steeds meer."

Er waren voor u weinig rolmodellen. Heeft u dat nog doen twijfelen om te solliciteren?

"Nee, eigenlijk niet. Sterker nog, toen ik zelf dat rolmodel werd – doordat er veel media-aandacht ontstond in 2008 omdat ik de eerste zwarte vrouw was die burgemeester werd – moest ik ook even slikken. Ik wilde eerst laten zien dat ik een goede burgemeester was, ik vond die media-aandacht te vroeg. Ik wilde de inwoners van Anna Paulowna leren kennen, me de omgeving eigen maken en een duidelijk beeld krijgen van wat ik voor de gemeenschap kon betekenen voor ik daar iets in mijn hoedanigheid als rolmodel zou doen."

Wat is het leukste aan de burgemeestersfunctie?

"Burgermoeder zijn is heel bijzonder, maar ook de nauwe samenwerking met politie, brandweer, hulpdiensten, de rol als voorzitter van het college van B&W en de raad. Het ambt vraagt echt om het aanspreken van verschillende eigenschappen van jezelf; je moet goed kunnen leiden, snel kunnen schakelen bij grote evenementen, maar ook de menselijke kant is heel belangrijk. Kunnen luisteren, met mensen van allerlei achtergronden omgaan. Ik vond al die aspecten van het werk heel leuk."

Hoe bereik je meer kansengelijkheid in het openbaar bestuur?

"Voor mij is een woord heel belangrijk: meedoen. De kandidatenlijsten moeten worden samengesteld door een diverse kandidatenstellingscommissie, daar wordt de selectie namelijk gedaan. Daar moeten echt meer mensen met een diversiteitsachtergrond in. Het moet een goede afspiegeling zijn. Daarnaast denk ik dat je al heel jong in het onderwijs moet beginnen over het belang van de democratische rechtsstaat. Als burgemeester maakte ik bijvoorbeeld veel werk van de 4 en 5 mei-herdenking en viering. Wij zetten veteranen voor de klas, zodat kinderen zagen: dit betekent democratie. Je moet laten zien: het is niet vanzelfsprekend dat we in een vrij land leven, dat er geen oorlog is. Het begint echt met dat besef en de dankbaarheid voor het land waarin je leeft. Ik denk dat mensen dan uiteindelijk zien dat zij daar ook aan kunnen bijdragen. Ze gaan misschien vrijwilligerswerk doen of stellen zich kandidaat in de lokale politiek."

Hoe laat je jongeren zien dat het burgemeestersambt (en andere openbare bestuursfuncties) ook bereikbaar en toegankelijk is voor hen?

"Daar kan je niet jong genoeg mee beginnen, voorlichting op scholen is heel belangrijk. Bij maatschappijleer moeten we echt veel aandacht hieraan besteden. Waarom zijn er überhaupt verkiezingen, hoe steekt onze democratie in elkaar? Mijn zoon is dit jaar 18 geworden, dus ik zei: ga je maar aanmelden voor het stemlokaal. Ik denk dat het heel belangrijk is om zo jong als mogelijk mee te doen aan dat soort processen."

Wat zijn uw plannen voor 2022?

"2022 wordt weer een spannend jaar voor mij.  Om te beginnen is het voor iedereen, dus ook voor mij, fijn dat Corona achter ons lijkt te liggen. Wat de afgelopen twee jaar mij nog maar eens hebben benadrukt is het belang van familie, de mensen om je heen, je vrienden en collega’s. Het menszijn is weer zo belangrijk geworden. Tijd met elkaar doorbrengen, elkaar helpen en steunen. Dat wil ik in 2022 vasthouden. Op 1 april stop ik na 6 jaar met mijn functie als substituut ombudsman. De toekomst ligt nog helemaal open, maar ik hoop weer een functie te mogen aanvaarden waarin ik volop kan gaan voor het openbaar bestuur."

Ten slotte: heeft u 1 tip voor het ministerie van BZK op dit onderwerp?

"Het draagt bij aan de geloofwaardigheid van de aanpak als het ministerie zelf diverser wordt qua samenstelling. Je kunt erover praten, maar dan blijft het bij erover praten. Dat zien mensen. Ik hoop dat onze overheid zelf nog meer een afspiegeling van onze samenleving wordt."

Bestel ‘Bent ú de burgemeester’ nu via Atlas contact.