Eerste Kamer stemt in met wetsvoorstel bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur
De Eerste Kamer heeft dinsdag 11 oktober 2022 ingestemd met het wetsvoorstel van minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties dat de integriteit van het bestuur in gemeenten, provincies en waterschappen moet bevorderen. Vanuit decentrale overheden was er behoefte aan aanvullende mogelijkheden om met bestuurlijke problemen en integriteitskwesties om te gaan. Met dit wetsvoorstel wordt hieraan tegemoet gekomen.
Zo wordt voor aankomende wethouders, gedeputeerden, leden van het dagelijks bestuur van waterschappen en eilandgedeputeerden van Bonaire, Sint Eustatius en Saba een VOG (Verklaring Omtrent Gedrag) bij hun benoeming verplicht gesteld. Daarnaast worden bepalingen die te maken hebben met belangenverstrengeling en nevenfuncties van bestuurders duidelijker gemaakt. Dit gaat om de functies die niet samengaan met het politieke ambt, handelingen die voor een politiek ambtsdrager verboden zijn en de verplichting om zich onder bepaalde omstandigheden van beraadslaging en stemming te onthouden.
Verder worden de wettelijke bepalingen met betrekking tot het opleggen en opheffen van geheimhouding vereenvoudigd. Ook wordt de informatiepositie van de commissaris van de Koning versterkt door hem recht te geven (besloten) vergaderingen bij te wonen en documenten met (geheime) informatie in te zien. Hiermee krijgt de commissaris van de Koning meer concrete handvatten om zijn bestaande wettelijke taak om te adviseren en te bemiddelen bij verstoorde bestuurlijke verhoudingen in een gemeente of als de bestuurlijke integriteit van een gemeente in het geding is, uit te voeren.
Tot slot worden de bestaande regels voor herverdeling van zetels bij lijstuitputting uitgebreid. Dit is nu slechts mogelijk in de kleinste gemeenten bij gemeenteraden met een omvang tot 13 zetels, maar wordt uitgebreid tot gemeenten met gemeenteraden met een omvang tot 19 zetels. Dit voorkomt dat ook in deze gemeenten bij bestuurlijke problemen raadzetels leeg blijven.
Inwerkingtreding
Het wetsvoorstel leidt tot wijzigingen van de Gemeentewet, de Provinciewet, de Waterschapswet, de Wet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba en de Kieswet. Het streven is om in overleg met de decentrale overheden de wet per 1 januari 2023 in werking te laten treden. Zo kunnen de nieuwe regels van kracht zijn voor de Provinciale Staten-, waterschapsverkiezingen en verkiezingen voor de eilandsraden op de BES van 15 maart 2023.