Ga direct naar inhoud

Monitor Integriteit en Veiligheid 2024

Nieuwsbericht | 17-12-2024 | 18:20

Bijna de helft (45%) van alle decentrale politieke ambtsdragers kreeg het afgelopen jaar te maken met agressie. Bij ambtenaren was dit 29%. Zorgelijk is dat incidenten steeds meer op de persoon zijn gericht en dat ambtsdragers dit steeds vaker als ernstig ervaren. Dit blijkt uit de Monitor Integriteit & Veiligheid 2024 die minister Judith Uitermark van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

Afbeelding van grafieken die gemiddeld een stijgende lijn laten zien
Beeld: ©BZK

De minister: “Deze cijfers zijn en blijven zorgelijk. De impact van incidenten is groot en raakt niet alleen de persoon zelf, maar vaak ook de mensen om hen heen. Als minister van BZK wil ik het tij keren: we mogen agressie en intimidatie naar mensen die werkzaam zijn binnen het openbaar bestuur nooit normaal gaan vinden. Het is belangrijk dit te blijven uitdragen en hen aan te moedigen om altijd melding en waar mogelijk aangifte te doen van incidenten. Ik sta achter onze politieke ambtsdragers, zij zijn het gezicht van onze democratische rechtsstaat. Dat werk moeten zij veilig kunnen doen.”

Effecten van agressie en intimidatie

Sinds 2010 onderzoekt het ministerie van BZK in welke mate politieke ambtsdragers te maken hebben met agressie. Hoewel het aantal gevallen van verbale agressie licht daalt, blijkt uit de monitor dat het aantal politieke ambtsdragers dat aangeeft dat zij te maken kregen met een incident, in 10 jaar tijd is verdubbeld. Zij geven aan dat wat zij meemaken, veel impact op hen heeft. Ze ervaren bijvoorbeeld minder werkplezier en durven zich minder (online) uit te spreken.

Bespreken, melden, registreren en aangifte

Bijna 90% van de decentrale politieke ambtsdragers en ambtenaren die te maken kreeg met een incident, heeft dit intern besproken of gemeld. In slechts 6% van de gevallen werd aangifte gedaan. Ook werden de incidenten vaak niet door de organisatie geregistreerd. Daarom is het van belang dat het Gemeentelijke Incidenten Registratiesysteem (GIR) gebruiksvriendelijker wordt gemaakt en dat een dergelijk systeem beschikbaar wordt voor provincies. Minister Uitermark: “Zo wordt het melden van incidenten makkelijker. Hopelijk zorgt dit ervoor dat er in meer gevallen aangifte wordt gedaan.” Het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur organiseert daarnaast sessies om te werken aan bewustwording. Tot nu is daar door 240 gemeenten en alle provincies gebruik van gemaakt. Vanaf 2025 wordt dit uitgebreid naar alle waterschappen.

Agressie merendeels online geuit en vaker op persoon gericht

Uit de monitor blijkt ook dat agressie en intimidatie steeds meer online plaatsvindt. Bovendien richt de agressie zich vaker op de persoon zelf in plaats van de politieke ambtsdrager als vertegenwoordiger van de overheid of groep waartoe hij of zij behoort. Deze vorm van agressie wordt vaker als ernstig ervaren en dit komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Lokale overheden worstelen met het vinden van de juiste aanpak hiervoor. Daarom biedt het ministerie van BZK binnenkort een Steunpakket online haat aan. Dit pakket bevat onder andere een stappenplan hoe om te gaan met online haat tegen decentrale politieke ambtsdragers.

Integriteit bespreekbaar

Uit de Monitor Integriteit en Veiligheid 2024 blijkt dat er binnen decentrale overheden structureel meer aandacht is voor integriteit, waar dat eerder meer gekoppeld was aan actuele kwesties en incidenten. Tegelijkertijd volgt uit de monitor dat bijna vier op de tien politieke ambtsdragers getuige was of dacht te zijn van niet-integer gedrag bij collega-ambtsdragers. Dit percentage is weliswaar minder hoog dan in 2022, maar laat wel zien dat er blijvende aandacht voor integriteit noodzakelijk is. Daarom is een wetsvoorstel in voorbereiding waarmee het verplicht wordt om een risicoanalyse integriteit uit te voeren voordat wethouders, gedeputeerden en dagelijks bestuursleden van de waterschappen benoemd worden. Om decentrale overheden daarbij te ondersteunen is een handreiking voor de omgang met (vermoedens van) integriteitsschendingen ontwikkeld.

Zie ook: