Gedeputeerde: politieke ambtsdrager in de provincie
Het college van Gedeputeerde Staten bestuurt de provincie. De voorzitter van het college van Gedeputeerde Staten is de commissaris van de Koning. De leden van het college, de gedeputeerden, worden eens in de 4 jaar gekozen door de leden van Provinciale Staten. Er zijn minimaal 3 en maximaal 7 gedeputeerden per provincie.
Taken Gedeputeerde Staten
De Gedeputeerde Staten vormen het dagelijks bestuur van de provincies. Zij hebben als taak het voorbereiden en uitvoeren van besluiten van Provinciale Staten. Verder voeren de Gedeputeerde Staten een groot aantal regelingen van de Rijksoverheid in medebewind uit. Zij hebben ook een coördinerende en plannende functie en houden op financieel gebied toezicht op de gemeentebesturen.
Het college van Gedeputeerde Staten bereidt de besluiten van Provinciale Staten voor en voert ze uit. Gedeputeerde Staten voeren een groot aantal regelingen van de Rijksoverheid uit, de medebewindstaken. Ook houden ze toezicht op de gemeentebesturen en mogen ze ambtenaren benoemen en ontslaan.
Benoeming en ontslag gedeputeerden
Na de Provinciale-Statenverkiezingen onderhandelen de leden over het aantal gedeputeerden dat elke politieke partij levert. Ze bepalen ook welke taakgebieden (portefeuilles) de gedeputeerden krijgen. De partijen benoemen hun kandidaat-gedeputeerden in een vergadering van Provinciale Staten.
De gedeputeerde moet zijn beslissingen uitleggen aan Provinciale Staten. Als zij vinden dat de gedeputeerde zijn werk niet goed doet, moet hij aftreden. De gedeputeerde treedt ook af als zijn politieke partij bij verkiezingen veel zetels heeft verloren. En niet meer in het college van Gedeputeerde Staten terugkomt. Dan treedt de gedeputeerde af na benoeming van het nieuwe college. De gedeputeerde krijgt dan een uitkering. Dit gebeurt op basis van de Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers (Appa). De reden van ontslag is voor de uitkering niet van belang.
Taken gedeputeerden
Iedere gedeputeerde heeft zijn eigen taakgebied (portefeuille) in het college van Gedeputeerde Staten. Bijvoorbeeld ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer of natuur en milieu. In het college van Gedeputeerde Staten komt de gedeputeerde op voor de belangen in zijn taakgebied.
De gedeputeerden moeten de leden van Provinciale Staten actief informeren over hun werkzaamheden (informatieplicht). Alle taken van de gedeputeerden staan in de Provinciewet.
Rolverdeling Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten
Gedeputeerden mogen geen lid van Provinciale Staten zijn. Zo worden de taken van Provinciale Staten en het college van Gedeputeerde Staten gescheiden. Provinciale Staten kan de gedeputeerde dan beter controleren.
Meer informatie over deze scheiding of 'dualisering' van het provinciebestuur staat in de Wet dualisering provinciebestuur.